ایرنا گزارش می دهد
ایران با سوئیفت بسته هم تجارت می كند
تولیدو: تهران- دسترسی برخی بانك های ایرانی به سوئیفت در حالی بار دیگر قطع شده است كه در دوره پیشین تحریم ها باز این امكان برای بانك ها فراهم نبود اما مشكلی در تامین اقلام مورد نیاز كشور پیش نیامد، هرچند هزینه مبادلات مالی را افزایش داد.
به گزارش خبرنگار اقتصادی ایرنا، سوئیفت یا همان «جامعه جهانی ارتباطات مالی بین بانكی» ( Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication) یك نهاد غیردولتی است كه حدود 45 سال پیش با همكاری 239 بانك برخی كشورهای اروپایی و آمریكای شمالی افتتاح شد تا جایگزینی برای ارتباط های كاغذی و تلكس بانك ها در سطح بین الملل باشد.
مركز اصلی شبكه سوئیفت در بلژیك مستقر است و كشورهای آمریكا، هلند، انگلیس و هنگ كنگ بعنوان مراكز پشتیبان اعضا فعالیت دارند. امروز بیشتر از 9 هزار و 700 بانك و موسسه مالی از سراسر جهان عضو این شبكه مالی هستند.
در ایران نقطه دسترسی به سوئیفت در بانك مركزی مستقر است؛ با اتصال بانك ها به سوئیفت، آنها این امكان را می یابند كه با هر بانك و موسسه مالی عضو در هر كجای دنیا برای مراودات مالی در تبادل باشند.
با آغاز دور جدید تحریم های آمریكا مقابل مردم ایران كه به صورت ویژه تحریم های بانكی و نفتی را در بر می گیرد، وزارت خزانه داری این كشور، فهرستی به روز شده از اشخاص و شركت های ایرانی مشمول تحریم ها را منتشر نمود كه در میان آنها اسامی حدود 30 بانك ایرانی همچون بانك مركزی ایران و باز اسامی برخی بانك های مشترك ایران با سایر كشورها و یا شعب خارجی بانك های ایرانی دیده میگردد.
به طور كلی در لیست یاد شده، افراد و شركت ها در دو گروه تحریمی جای گرفته اند؛ گروه نخست كسانی اند كه افراد و شركت های آمریكایی حق هیچگونه معامله با آنها را ندارند؛ ضمن آنكه مراودات مالی و تجاری آنها با دیگر كشورها و شركت های غیرآمریكایی به شرطی امكانپذیر است كه طرف مقابل هیچ رابطه مالی و تجاری با بانكها و شركت های آمریكایی نداشته باشد.
گروه دوم تحریم ها مشمول كسانی است كه آمریكا آنها را به پولشویی و تامین مالی تروریسم متهم كرده و از این رو نه فقط دارایی های آنها بلوكه می شود، بلكه هر شركت یا فردی - غیرآمریكایی - كه با آنها مبادلات تجاری داشته باشد، مشمول تحریم های اولیه آمریكا میگردد.
نكته قابل تامل اینكه برخی بانك های ایرانی (12 بانك) در لیست به روز شده خزانه داری آمریكا در لیست تحریم های اولیه قرار دارند و برخی دیگر همچون بانك مركزی باز مشمول تحریم های ثانویه هستند.
در فهرست بانك ها و موسسه های مالی مشمول تحریم های اولیه، اغلب اسامی بانك های دولتی، شبه دولتی و حتی شعب خارجی آنها و بانك های وابسته به ارگان های نظامی و برخی بنیادها دیده میگردد.
با این اوصاف هرچند دسترسی برخی بانك های ایرانی به سوئیفت قطع شده است اما امكان مبادلات مالی با غیرآمریكایی ها برای آنها فراهم است.
** آیا قطع سوئیفت بی اثر است؟
با وجود تحریم تعداد قابل توجهی از بانك های ایرانی، هنوز 16 بانك از تحریم های ثانویه معافند كه می توان به سامان، كارآفرین، اقتصاد نوین، شهر و پاسارگاد اشاره كرد؛ البته خزانه داری آمریكا بانك های خاورمیانه، حكمت ایرانیان، قرض الحسنه مهر ایران و موسسه مالی توسعه را از فهرست تحریم ها كنار گذاشته است و این بانك ها می توانند به شبكه جهانی سوئیفت متصل شوند.
در همین پیوند بانك مركزی ایران در اطلاعیه ای اعلام نموده است كه «سوئیفت تنها یك سامانه پیام رسانی بین بانك ها و موسسات در سطح بین المللی است و نقشی در نگهداری حساب ها و تسویه ارزی ندارد.»
«با قطع ارائه خدمات سوئیفت به برخی بانك های داخلی، خللی در انجام مبادلات ارزی و فرایند تجارت خارجی پیش بینی نمی گردد و فعالان اقتصادی می توانند با اطمینان از خدمات تمام بانك های دارای مجوز ارزی برای امور بازرگانی خود استفاده كنند.»
اكنون این سوال مطرح است كه اگر قطع سوئیفت خللی در انجام مبادلات ارزی بوجود نمی آورد، چرا یكی از محورهای توافق برجام اتصال مجدد بانك های ایرانی به سوئیفت بود؟
«احمد مجتهد» كارشناس ارشد پولی و بانكی در این رابطه به خبرنگار اقتصادی ایرنا توضیح داد: سوئیفت یك وسیله ارتباط بین بانكی است و با استفاده از آن می توان به همه بانك های جهان دسترسی داشت؛ مهمترین خاصیت این وسیله، اطمینان از صحت نقل و انتقال های مالی و امنیت بالای آن است.
وی اشاره كرد: تا قبل از برقراری سوئیفت و فراگیر شدن آن، بانك ها از روش های دیگری چون تلكس (TELEX) برای انجام امور ارزی و مالی استفاده می كردند كه هنوز منسوخ نشده است و بانك هایی كه دسترسی آنها از سوئیفت قطع شده می توانند از چنین شیوه هایی برای انجام امور استفاده كنند.
این اقتصاددان توضیح داد: مزیت سوئیفت این است كه با آن می توان به بیشتر از 90 درصد بانك های دنیا دسترسی داشت و در واقع ارتباطات گسترده ای را پوشش می دهد در حالیكه روش های جایگزین بیشتر «دو به دو» است؛ یعنی اگر بانكی می خواهد از روش تلكس استفاده نماید، باید بانك مقابل هم از آن استفاده نماید.
به گفته مجتهد، وقتی دسترسی یك بانك از سوئیفت قطع شد، به این معنا نیست كه دیگر با هیچ بانكی نمی تواند ارتباط بگیرد بلكه فقط این كانال به روی آن بسته شده است و باید به دنبال سیستم جایگزین باشد.
وی تصریح كرد: در دوره پیشین تحریم ها كه برخی بانك های ایرانی به سوئیفت دسترسی نداشتند، ارتباطات بانكی از راه روش های دیگر چون تلكس برقرار بود.
** امكان واردات اقلام دارویی و غذایی هیچ گاه مشمول تحریم نمی شود
ابهام دیگری كه درباب قطع سوئیفت وجود دارد، اینكه برخی معتقدند این كار بر واردات كالاهای اولویت دار بخصوص دارو اثر می گذارد؛ با این وجود مجتهد كه رییس هیات مدیره بانك سامان است، آنرا رد كرده و به ایرنا توضیح می دهد: در این دوره 16 بانك از تحریم های اولیه معاف شده اند و به سوئیفت دسترسی دارند و بدین سبب مشكلی در تامین اقلام ضروری و دارویی پیش نمی آید.
وی اشاره كرد: در دوره پیشین تحریم ها باز امكان مبادلات مالی برای تامین اقلام دارویی و غذایی برای برخی بانك ها فراهم بود و بدون مشكل انجام می شد.
این كارشناس ارشد بانكی اظهار داشت: البته در سوژه تحریم ها مهمترین نكته، همكاری طرف خارجی است؛ یعنی بانك های خارجی تا چه اندازه بخواهند با ایران و بانك های ایرانی ارتباط برقرار كنند.
مجتهد توضیح داد: امكان دارد برخی بانك ها كه مراوداتی با آمریكا ندارند، حاضر باشند حساب های ایران را نگهداری كنند ضمن آنكه اقدام های بشردوستانه مشمول تحریم ها نیست.
وی اشاره كرد: برای بانك یا شركت خارجی كه ارتباط مالی با آمریكا ندارد، تحریم ها مشكلی احداث نمی كند و از ارتباط با ایران زیان نمی بیند یا متحمل جریمه نمی گردد.
مجتهد در ادامه به رای دیوان لاهه درباره شكایت ایران از آمریكا اشاره نمود كه بر طبق آن، دولت آمریكا ملزم شده است غذا، دارو و حتی قطعات هواپیما را مشمول تحریم ها نكند.
** سوئیفت داخلی كاربرد داخلی دارد
در هیاهوی قطع دسترسی بانك های ایرانی از سوئیفت، بعضی از لزوم احداث پیام رسان مالی داخلی سخن به میان آوردند؛ حتی «سیدكمال سیدعلی» مدیرعامل صندوق ضمانت صادرات ایران كه در گذشته معاون ارزی بانك مركزی بود، از طریق اندازی یك پیام رسان داخلی در آینده نزدیك آگاهی داد.
بانك مركزی باز در اطلاعیه خود اعلام نموده است كه سامانه های جایگزین پیام رسانی از مدت ها پیش برای پوشش امكانات و خدمات سوئیفت پیش بینی، توسعه و عملیاتی شده اند.
رئیس سابق پژوهشكده پولی و بانكی در این باره می گوید: سوئیفت یك سامانه بین المللی است اما در داخل برای مراودات بین بانك های ایرانی به یك پیام رسان داخلی نیاز داریم كه از گذشته احداث آن در دستور كار بانك مركزی بوده و اقدام هایی برای آن انجام شده است.
مجتهد اشاره كرد: احداث یك پیام رسان داخلی نظیر سوئیفت به این معنا نیست كه در مراوده با دیگر كشورها می توان از آن بهره برد بلكه مبادلات داخلی را مدیریت می كند.
البته راه اندازی كانال های داخلی مالی در دیگر كشورها باز آزموده شده است؛ برای نمونه خانم «الویرا نابولینا» رییس بانك مركزی روسیه چندی قبل با عنایت به احتمال گسترش فشارهای تحریمی آمریكا مقابل كشورش اظهار داشت كه همه شرایط برای ادامه فعالیت بانك های روسی در صورت حذف روسیه از سامانه سوئیفت فراهم گشته است.
بنابراین روسیه در یكسال اخیر گام هایی را برای رهایی از دلار و احداث سیستم مالی جداگانه با عنوان سوئیفت روسی پیموده است.
** از كانال مالی اروپا چه خبر؟
پس از آغاز تحریم های بانكی آمریكا مقابل ایران از 14 آبان ماه، اتحادیه اروپا 16 آبان در اطلاعیه ای از تصمیم سوئیفت برای تعلیق دسترسی بعضی از بانك های ایرانی اظهار تأسف كرد؛ اتحادیه اروپا امیدوار است برای نشان دادن پایبندی خود بر توافق برجام، مكانیسمی را به منظور تبادل كالا و خدمات با ایران تهیه و اجرا نماید.
از ابتدای خروج آمریكا از برجام، احداث ساز و كار مالی اروپا (SPV) برای تداوم ارتباطات بانكی و پولی ایران با دنیا یكی از محورهای گفت وگوهای ایران و اتحادیه اروپا بود كه در نهایت دو طرف برای احداث مكانیسمی كه با دلار سروكار نداشته باشد و مشمول تحریم های آمریكا نشود، به توافق رسیدند.
البته به قول عباس عراقچی معاون وزیر امور خارجه ایران، «به دلیل سیطره ای كه دلار و سیستم مالی آمریكا بر نهادهای اروپایی دارد، احداث مكانیسمی كه با این سیطره دلار سروكار نداشته باشد و آمریكایی ها نتوانند آنرا در چمبره تحریم های خود قرار بدهند كار آسانی نیست.»
آنگونه كه عبدالناصر همتی رئیس كل بانك مركزی وعده داده است، «ایجاد كانال مالی اروپا برای رفع مشكلات مربوط به انجام پرداخت های مالی، در دستور كار طرفین قرار گرفته است تا امكان دریافت ارز حاصل از صادرات را برای صادركنندگان اروپایی و ایرانی فراهم آورد.»
در این رابطه مجتهد به ایرنا توضیح داد كه شبكه بانكی ایران در انتظار راه اندازی این كانال و اتاق تسویه ارزی با اروپاست.
گزارش از لیلا جودی
اقتصام*2025 ** 2023
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب