سبزینه های شور، نشا توسعه در مراتع ساحلی
تولیدو: كارشناسان بر این باورند كه فراگیری توسعه كشت گیاهان و سبزینه های شورپسند در عرصه مراتع و نوار ساحلی دریای نیمه شور خزر در استان گلستان، ظرفیتی ثمین و پایدار در راه تحقق توسعه همه جانبه شمال كشور است.
به گزارش تولیدو به نقل از ایرنا، در روزگاران گذشته شاخص هایی همچون ماهیان خاویاری، پنبه و چوب های جنگلی در توسعه این پهنه از كشور موثر بود اما با تغییر شرایط طبیعی، اقلیمی و نگرش های اقتصادی و اجتماعی نقش آفرینی آنها روز به روز كمتر شد و اینك میگو، گندم و یُد به بازیگران میدان توسعه استان بدل شده اند و در آینده نزدیك باز سبزینه های شور وارد این عرصه خواهد شد.
تمركز غیر واقعی بر گردشگری ساحلی و در عین حال ساماندهی نشدن سواحل گلستان برای صنعت گردشگری سبب شده تا امیدها برای اثربخشی این حوزه در توسعه استان كم رنگ و نقش آفرینی زمین های نوار ساحلی در توسعه ضعیف باشد.
اما اینك محققان و پژوهشگران گلستان برای توسعه اقتصادی منطقه آستین همت بالا زده اند تا از فرصت خدادادی و طبیعی سبزینه های شور برای رونق استان كمك گیرند.
كشت گیاهان شور پسند در بخشی از زمین های گلستان بعنوان آزمایشی (پایلوت) در حال اجراست، پروژه ای كه در امتداد طرح ملی توسعه مزارع شور در بخش هایی از مراتع شمال شرقی استان و در مجاورت منابع آبی نیمه شور اجرا میگردد تا گلستان را به سمت آینده ای روشن و شیرین رهنمون كند.
این پروژه هر چند در ابتدای راه است اما محققان گلستانی امید به فراگیر شدن این گونه از زراعت شور دارند.
دسترسی به آب های شور و نیمه شور دریای خزر و خلیج گرگان، وجود مراتع وسیع و بایر و بلامعارض در نوار ساحلی استان، بالا بودن سطح آب های زیر زمینی لب شور، دسترسی به آب های نامتعارف مانند پساب مزارع میگو و كانال های زهكشی و اراضی ناشی از پسروی آب دریای خزر از نكات مهمی است كه اجرای موفق این طرح را در پهنه وسیعی از استان گلستان متصور می سازد.
هرچند برخی صاحب نظران بر این عقیده اند كه رشد و فراگیری این طرح می تواند بعنوان رقیب بخش میگو و ید در تصاحب مراتع گلستان شناخته شود، اما عده دیگری از كارشناسان به همسویی و همپوشانی این سه صنعت درآمد زا تاكید دارند.
محققان مركز تحقیقات منابع طبیعی و كشاورزی گلستان همسو با طرح كلان كاشت گیاهان شور پسند با استفاده از آب های شور و لب شور، راه اندازی اولین مزرعه آزمایشی گونه های شور را با گونه «سالیكورنیا» در حدود هشت هكتار از مراتع شمال غربی استان گلستان در مجاورت سایت پرورش میگو گُمیشان آغاز نموده اند.
مسوول و مدیر اجرایی این طرح در مركز تحقیقات و آموزش كشاورزی و منابع طبیعی گلستان در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری جمهوری اسلامی اظهار نمود: مزرعه سالیكورنیا یك سایت آزمایشی تحقیقاتی است.
به گفته حسن مختارپور، سالیكورنیا اولین گیاه كنار ساحل و متمایل به شوری بوده كه سپس پسرفت آب در خاك ظاهر میگردد و در كشورهای زیادی روی این محصول تحقیقات صورت می گیرد.
وی اصرار كرد كه كشت این گونه در گلستان در آغاز راه طولانی قرار دارد و نباید تا اتمام طرح، ظرفیت ها و توقع ها از آنرا بالا برد.
مختارپور اضافه كرد: سالیكورنیا یك گونه مرتعی است كه در زمین های شور كشور به میزان قابل توجهی وجود دارد.
او اضافه كرد كه در مناطق ساحلی گلستان و در كرانه های دریای خزر در بندرگز، گمیشان و بندرتركمن شاهد رشد این گونه شورپسند هستیم كه به صورت خودرو و سپس عقب نشینی آب دریا بعنوان اولین گیاه پیشقراول و تحمل كننده شوری زمین رشد می كند.
وی به مزرعه سالیكورنیا در گُمیشان اشاره نمود و اظهار داشت: گونه بومی سالیكورنیا در مجاورت استخرهای پرورش میگو در استان گلستان نشا شده و با آب خروجی این مزارع آبیاری میگردد.
مختارپور تصریح كرد: آب خروجی از استخرهای پرورش میگو مشكل زیست محیطی برای زیستگاه های آبی پیرامون سایت میگو مانند تالاب بین المللی گمیشان و دریای خزر محسوب می شد كه هم اینك استفاده از آن با پرورش گونه های شورپسند، كمك مستقیمی به حفظ زیستمندان خزر خواهدنمود.
وی افزود: برمبنای اعلام كارشناسان شیلات و آبزی پروی، آب خروجی از مزارع میگو قبل از هدایت به زیستگاه های آبی منطقه در استخرهای بزرگ به مدت چند روز نگهداری میگردد تا بخشی از مواد مضر و زاید ته نشین شده و بار میكروبی و آلودگی آن پیش از تخلیه در تالاب و دریا كمتر شود.
به گفته وی، با استقرار چند پمپ، بخشی از آب پیش از تخلیه به سمت مزارع سالیكورنیا هدایت میگردد تا این زراعت شكل بگیرد.
وی همین طور اظهار داشت كه درباب این گیاه مسایل مختلفی همچون چگونگی زراعت، مدت زمان عمل آوری و میزان برداشت تقریبی در دست بررسی و تحقیق است.
عضو هیات علمی مركز تحقیقات كشاورزی و منابع طبیعی گلستان اظهار نمود: از بهار 96 كشت سالیكورنیا به روش نشا شروع شد و در اواخر پاییز همان سال برداشت نخست از مزرعه صورت گرفت كه نتایج آن رضایت بخش بوده است.
او اظهار داشت: بخشی از مزرعه به صورت گیاه علوفه ای و از بخشی باز بذر برداشت و تحقیقات درباب آن در دست اقدام است.
مختارپور اضافه كرد كه با همراهی و هم افزایی مسئولان ارشد استان تلاش میگردد كه از فرصت كشت این گیاه برای اشتغال در منطقه استفاده گردد.
وی بر این باور است كه اجرای مزرعه تحقیقاتی سالیكورنیا در مراتع مرزی غرب استان بخشی از طرحی كلان است كه بر آن اساس كشت گیاهان و گونه های «هالوفیت و شورپسند» با استفاده از آب های شور و غیرمتعارف انجام میگردد.
او همین طور به پروژه زهكشی زمین های شمال گلستان اشاره نمود و اضافه كرد: آب های استحصالی املاح دار از این طرح بلااستفاده به سمت دریای خزر هدایت شده و شاید به جهت شوری بالا برای آبزیان تالابی و دریایی زیاد مفید به فایده نباشد باز فرصت مناسبی جهت استفاده از كشت سالیكورنیا در اختیار علاقه مندان قرار می دهد.
وی با بیان این كه كشت سالیكورنیا در هر منطقه ای كه به آب شور دسترسی داشته باشد قابل اجرا بوده و فقط اندكی به مكمل های غذایی و كود نیاز دارد، اظهار داشت: از پودر خشك شده این گیاه بعنوان نمك سبز استفاده میگردد.
به گفته وی، نمك استخراجی از این گیاه علاوه بر دارا بودن املاحی مانند سدیم و كلسیم دارای مقادیری منیزیم است.
مختارپور افزود كه سالیكورنیا گونه با ارزشی است كه در چرخه غذایی دام و انسان نقش تاثیر گذاری بر عهده دارد و روغن استحصالی از این گیاه جزو بهترین روغن های دنیا است.
وی بیان كرد: تلاش میگردد در آینده شركت هایی راه اندازی شود كه بتوانند سبزی خشك سالیكورنیا را برای نمك خشك برداشت كنند.
او اضافه كرد: مقدار سالیكورنیا علوفه ای استحصالی از هر هكتار زمین حدود 40 تن و میزان بذر استخراجی حدود یك تن بوده و از روغن آن در بعضی كشورها بعنوان روغن خوراكی استفاده میگردد.
عضو هیات علمی مركز تحقیقات كشاورزی و منابع طبیعی گلستان افزود: حالا در استان های هرمزگان و آذربایجان غربی تحقیقاتی روی سالیكورنیا در حال اتجام است اما با عنایت به شرایط آب و هوایی و درصد شوری متعادل تر آب های منطقه، گلستان در جایگاه مطلوب تری نسبت به آنها قرار دارد.
وی ضمن تاكید بر اقتصادی بودن كشت این گونه و تاثیر آن در احداث فرصت های شغلی، ارائه آمارهای دقیق درباب میزان درآمد ریالی و اشتغال افراد در هر هكتار را به تكمیل مطالعات و به آینده موكول كرد و اضافه كرد: این پروژه تحقیقاتی در آغاز راه قرار دارد و باید برای رفع پاره ای از دغدغه ها و چالش های فرارو تصمیم مناسب گرفته شود.
معاون فرماندار گمیشان باز در این مورد اظهار داشت: با عنایت به بیكاری جوانان شهرستان از همه ظرفیت ها برای رفع این مشكل استفاده میگردد و تفاوت ندارد كه سوژه پرورش ماهی در قفس در پهنه آبی خزر، پرورش میگو و یا كشت گونه های مرتعی شور و یا دارویی باشد.
سیدعلیرضا حسینی اظهار نمود: مزرعه سالیكورنیا كه در 20 كیلومتری شهر گُمیش تپه واقع بوده آزمایشی و تحقیقاتی است و امیدواریم كه از نتایج مثبت این طرح در مراتع وسیع شهرستان و اراضی ناشی از پسروی آب دریا در محدوده تالاب گمیشان استفاده نمائیم.
وی همین طور به یكی از دیگر طرح های همسو با این روند اشاره نمود و اظهار داشت: در این قالب نهال برخی درختچه ها، درخت ها و گونه های دارویی متناسب با منطقه گمیشان به صورت بلاعوض در اختیار علاقه مندان منطقه قرار می گیرد تا افزون بر كشت آزمایشی از منفعت های آن باز بهره مند شوند.
عبدالحامد قرنجیك از فرهنگیان بازنشسته و از اهالی گُمیش تپه هم اظهار داشت: شغل مردمان گمیشان وابسته به تالاب، دریا و ماهیگیری است اما این روزها صیادان با دستان خالی به خانه برمی گردند و باید از هر روشی برای احداث اشتغال مردم استفاده گردد.
وی با بیان این كه كشت گیاهان متناسب با شرایط آب و هوایی منطقه دارای ثمر اقتصادی و فراهم كننده شغل، امری پسندیده است ابراز امیدواری كرد كه با نتایج مثبت این تحقیقات شاهد راه اندازی مزارع بزرگ كشت گیاهان مقاوم به شوری و احداث فرصت اشتغال برای جوانان بومی باشیم.
به گزارش تولیدو به نقل از ایرنا، سالیكورنیا از گیاهان هالوفیت یا نمكدوست است، این گونه ها تحمل شوری بالا و زندگی در خاك های شوره زار را دارند، بلندی این گیاه 30 تا 50 سانتیمتر است، ساقه ها بند بند و آبدار، برگ ها كوچك و به شكل فلس های تحلیل رفته بوده به نحوی كه در نگاه نخست گیاه بدون برگ به نظر می آید.
ساقه های این گیاه مصرف خوراكی برای انسان و دام دارد، بذر آن سرشار از روغن بوده و از نظر كیفیت با روغن گلرنگ برابری می كند.
به گفته كارشناسان تحقیقات منابع طبیعی و كشاورزی، روغن به دست آمده از دانه های سالیكورنیا شامل تركیب بیوشیمیایی (پروتئین، چربی، اسید اسكوربیك، بتاكاروتن و كلروفیل)، محتویات معدنی (سدیم، پتاسیم، منیزیم، كلسیم، فسفر، آهن، روی و مس)، تركیب اسید آمینه (اسید گلوتامیك و آسپاراژین، متیونین و سیستئسن به مقدار كم) و غنی از بتاكارتن است.
قابلیت كاربرد سالیكورنیا بعنوان روغن خوراكی، تامین علوفه دام، در كنار كم توقع بودن و توان رشد آن در خاك های نامرغوب و استفاده از آب های غیرقابل استفاده همچون فاضلاب صنعتی و آب شور دریا، این گونه را به گیاهی مهم تبدیل نموده است.
7333/1648/3091/6033
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب