صنعت لوازم خانگی در راه استقلال صنعتی
به گزارش تولیدو، صنعت لوازم خانگی بعد از خروج شرکتهای خارجی، با اتکا به ظرفیتهای داخلی، مسیر جدیدی را در تولید، اشتغال و فناوری طی کرده و الان به یکی از پایه های اقتصاد غیرنفتی کشور تبدیل گشته است.
به گزارش تولیدو به نقل از مهر، وقتی در سال ۱۳۹۷، کمپانی های خارجی ناگهان بازار ایران را بدون توجه به تعهدات شان، ترک کردند، بیشتر تحلیل ها از رکودی عمیق در صنعت لوازم خانگی خبر می دادند. اما بر خلاف پیشبینی ها، تولیدکنندگان داخلی با سرعت خویش را بازسازی کردند. آنان در غیاب برندهای خارجی توانستند ضمن حفظ بازار، ظرفیت تولید را هم چند برابر بالا برند. این صنعت حالا به نمونه ای از تبدیل تهدید به فرصت در اقتصاد کشورمان تبدیل گشته است. تحولات صنعت لوازم خانگی در هفت سال قبل را می توان یکی از مهم ترین رخدادهای صنعتی کشور دانست. خروج برندهای خارجی از بازار، در نگاه نخست تهدیدی برای مصرف کننده و تولیدکننده بود، اما همین فشار بیرونی، انگیزه ای تازه برای بازسازی ساختار تولید ایجاد کرد. کارخانه هایی که پیشتر بخش زیادی از قطعات خویش را وارد می کردند، بسمت داخلی سازی و توسعه فناوری حرکت کردند. قبل از سال ۱۳۹۷، بیشتر از ۸۵ درصد قطعات مورد استفاده در این صنعت از خارج وارد می شد. عمق ساخت داخل در تعدادی محصولات از ۳۰ درصد فراتر نمی رفت. امروز در خیلی از خطوط تولید یخچال، لباسشویی و کولر، این سهم به بیشتر از ۹۰ درصد رسیده است. در قسمتهایی مانند اجاق گاز و کولر آبی، تولید به صورت کامل داخلی شده است.
درنتیجه، ظرفیت تولید کشور از حدود ۷ میلیون دستگاه در سالیان قبل از ۱۳۹۷ به نزدیک ۲۰ میلیون دستگاه در سال رسیده است. این افزایش ظرفیت، بدون اتکا به سرمایه خارجی و در وضعیت محدودیت ارزی انجام شده است. چنین رشدی در فضای عمومی رکود جهانی، نشانه ای از ایجاد پایه های یک صنعت بومی و مقاوم است. برمبنای برآورد فعالین صنفی، خودکفایی در تولید لوازم خانگی سالانه از خروج دست کم ۲.۵ میلیارد دلار ارز جلوگیری می کند. این رقم در مقیاس اقتصاد ایران قابل توجه است و نشان میدهد که سیاستهای مدیریت واردات و پشتیبانی از تولیدکننده داخلی، در این بخش نتیجه عملی داشته است. صنعت لوازم خانگی علاوه بر نقش اقتصادی، در اشتغال هم جایگاه مهمی دارد. حدود ۳۰۰ هزار نفر بصورت مستقیم در کارخانه های این حوزه مشغول اند و صدها هزار شغل دیگر در زنجیره های وابسته مانند قطعه سازی، بسته بندی، خدمات بعد از فروش و حمل و نقل بوجود آمده است. ثبات این صنعت در عمل به معنای ثبات قسمتی از بازار کار کشور است.
رشد تولید اما بدون توجه به کیفیت دوام نمی آورد. تولیدکنندگان داخلی در سالیان اخیر قسمتی از درآمد خویش را به نوسازی خطوط تولید و کنترل کیفی اختصاص داده اند. خیلی از برندهای ایرانی حالا از سامانه های آزمایش و پایش خودکار برای کنترل مصرف انرژی، عمر مفید قطعات و ایمنی محصولات استفاده می نمایند. ارتقاء خدمات بعد از فروش و امکان تعویض کالا در بازه زمانی مشخص هم نشان دهنده کوشش برای جلب اعتماد مصرف کننده است. در تعدادی برندهای داخلی، سطح خدمات بعد از فروش مطابق معیارهای جهانی است به صورتی که شبکه سراسری تعمیرگاه های مجاز، تأمین لوازم جانبی در کوتاهترین زمان و پاسخ گویی شبانه روزی، از فاکتورهای رشد کیفی در این صنعت به حساب می آید.
هم زمان، پیوند میان صنعت و شرکت های دانش بنیان هم تقویت شده است. طراحی و ساخت کمپرسورهای کم مصرف، تولید بردهای الکترونیکی و نمایشگرهای هوشمند، از موفقیتهای این همکاری است. شرکت های داخلی حالا توان طراحی مدارهای کنترلی و فناوری اینورتر را دارند؛ فناوری هایی که تا چند سال پیش انحصار آن در دست چند برند بین المللی بود. همینطور صنعت لوازم خانگی ایران در سالیان اخیر گردش مالی حدود ۶ میلیارد دلار داشته و صادرات آن از ۴۰۰ میلیون دلار گذشته است. کشورهای همسایه در صدر مقاصد صادراتی قرار دارند و تولیدکنندگان ایرانی درحال گسترش حضور خود در بازار آسیای مرکزی هستند. قیمت تمام شده کالاهای ایرانی هم نسبت به میانگین جهانی حدود ۲۰ درصد پایین تر است. قسمتی از این مزیت به سبب هزینه نیروی کار و قسمتی دیگر نتیجه کاهش وابستگی ارزی در زنجیره تأمین است. با این حال، رقابت قیمتی بدون حفظ کیفیت پایدار نمی ماند و همین مساله باعث شده است تا شرکتها سرمایه گذاری بیشتری در پژوهش و توسعه انجام دهند. اما در کنار این دستاوردها، تهدیدهایی هم وجود دارد. مهم ترین چالش، قاچاق سازمان یافته و باز شدن تدریجی درهای واردات است. برمبنای برآوردهای رسمی، حدود یک چهارم بازار لوازم خانگی در اختیار کالاهای قاچاق قرار دارد. ورود کالاهای بدون مجوز، علاوه بر خروج ارز، انگیزه سرمایه گذاری در تولید داخلی را کم می کند. از طرفی، گروه هایی که از منافع واردات سود می برند، به دنبال تأثیرگذاری بر افکار عمومی هستند. در تعدادی رسانه ها و شبکه های اجتماعی، تبلیغات منفی ضد کیفیت محصولات ایرانی با هدف تضعیف برندهای داخلی به انجام می رسد. این جریان بصورت هماهنگ تلاش دارد بازار را نسبت به تولیدکننده داخلی بی اعتماد کند تا مسیر واردات باردیگر باز شود. در سطح سیاست گذاری، چالش دیگر نبود هماهنگی میان نهادهای تصمیم گیر است. تنظیم تعرفه ها، تخصیص ارز و نظارت بر واردات کالاهای مشابه، نیازمند سیاست واحد و شفاف است. هرگونه تغییر ناگهانی در مقررات یا قیمت ارز، می تواند تعادل این صنعت را برهم بزند. تجربه کشورهای صنعتی نشان میدهد که پشتیبانی از تولید داخلی، شرط اولیه رشد پایدار می باشد. ایالات متحده در قرن نوزدهم با وضع تعرفه های سنگین از صنایع داخلی خود محافظت کرد. کره جنوبی در دهه های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰، با یارانه های هدفمند و کنترل دسترسی رقبا به بازار داخلی، پایه صنایع بزرگ خویش را بنا نهاد. چین هم در دو دهه اخیر با سیاست محدودسازی واردات کالاهای مصرفی و انتقال فناوری، موقعیت کنونی خویش را به دست آورده است. در مقابل، سیاست «درهای باز اقتصادی» که در دهه های گذشته در تعدادی کشورهای درحال توسعه دنبال شد، در عمل به وابستگی صنعتی منجر گردید. هیچ کشوری بدون پشتیبانی از صنایع نوپا نتوانسته است به سطح رقابت جهانی برسد. ایران هم در صورت تداوم سیاستهای حمایتی می تواند از مسیر طی شده در لوازم خانگی، الگویی برای سایر صنایع بسازد. برای مرحله بعد، لازم است صنعت لوازم خانگی از فاز کمّی به فاز کیفی و فناورانه حرکت نماید. توسعه صادرات، ارتقاء بهره وری و استفاده از ظرفیت دانشگاه ها در طراحی صنعتی، سه محور اصلی این تحول است. حمایت های دولتی باید بسمت پژوهش و توسعه هدایت شود تا صنعت از مزیت قیمتی صرف، به مزیت فناورانه پایدار برسد.
دراین میان، اصلاح چارچوب های حمایتی هم اهمیت دارد. حمایت طولانی مدت بدون ارزیابی عملکرد، در نهایت به رانت و کاهش انگیزه رقابت منجر می شود. حمایت مؤثر باید بر پایه فاکتورهای مشخص مانند سهم صادرات، سطح بهره وری و میزان بومی سازی تعریف شود. نکته دیگر، لزوم شفاف سازی در سیاستهای وارداتی است. واردات کالاهایی که در داخل تولید می شود، توجیه اقتصادی ندارد و بلکه ظرفیت اشتغال موجود را تهدید می کند. در مقابل، واردات مواد اولیه و فناوری باید تسهیل شود تا چرخه تولید داخلی متوقف نماند. حالا صنعت لوازم خانگی به مرحله ای رسیده است که می تواند در معادلات منطقه ای نقش ایفا کند. استمرار این مسیر، نیازمند ثبات تصمیم گیری، نظارت بر بازار قاچاق و حمایت هدفمند از تولیدکنندگان است. تجربه سالیان اخیر نشان داد که تولیدکننده ایرانی در وضعیت رقابت واقعی، توان ایستادن دارد. آن چه او را تضعیف می کند، بی ثباتی مقررات و ترجیح واردات بر تولید است. سرانجام، صنعت لوازم خانگی تصویری روشن از ظرفیت اقتصاد کشورمان عرضه می دهد؛ اقتصادی که در صورت تداوم سیاستهای پایدار، می تواند از وابستگی نفتی فاصله بگیرد. این صنعت نمونه ای عینی از اثرگذاری تصمیم های درست در زمان بحران است. زمانی که برندهای خارجی بازار را ترک کردند، صنعتگران داخلی به جای انتظار، تصمیم گرفتند مسیر اقتصاد را تغییر دهند. نویسنده: طه شاکری
منبع: tolido.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب