بازگشایی مرز باجگیران، در هاله ای از ابهام
به گزارش تولیدو خراسان رضوی باجگیران شهری کوچک واقع در شمال شرقی کشور و از توابع شهرستان قوچان در استان خراسان رضوی است که با جمعیتی حدود ۱۸۸ خانوار و ۵۹۵ نفر در سه کیلومتری مرز ایران و ترکمنستان قرار دارد و فاصله ۲۵ کیلومتری تا شهر عشق آباد پایتخت کشور ترکمنستان آنرا به نقطه ای استراتژیک مبدل کرده است.
این شهر در گذشته نه چندان دور بعنوان یکی از مهم ترین دروازه های ورودی آسیای میانه محسوب می شد و سابقه زیادی در تبادل کالا داشت بگونه ای که شغل بیشتر ساکنان این منطقه به این امر اختصاص داشت.
سابقه گمرک باجگیران به دوران قاجار می رسد. وقتی گمرکات ایران در مرز عشق آباد به بلژیکی ها واگذار شد، گمرکی در هشت کیلومتری غرب باجگیران و در محل روستای «بردر» شهرستان قوچان بوجود آمد که بعد از مدتی، محل گمرک به نزدیک ترین نقطه مرز یعنی محل کنونی باجگیران انتقال یافت. اداره گمرکات با استخدام تفنگدارانی به دریافت حق گمرک که در گذشته به آن «باج» می گفتند، اقدام نمود تا کل منطقه به باجگیران شهره شود.
در فروردین ماه ۱۳۷۵ و به دنبال فروپاشی شوروی سابق و استقلال کشور ترکمنستان بازارچه ای مشترک بین ایران و ترکمنستان در نقطه صفر مرزی باجگیران و با حضور وزرای خارجه دو کشور راه اندازی شد.
هدف از طریق اندازی بازارچه مرزی باجگیران که با بازارچه گودان در ترکمنستان به صورت مشترک و قرینه با غرفه ها و سطح دسترسی یکسان فعالیت می کرد توسعه اقتصادی در منطقه بود که این امر تا سالیان سال به صورت قابل ملاحظه ای در وضعیت اقتصادی و معیشتی مردم منطقه مؤثر بود و مشاهده صف های چند کیلومتری خودرو ها برای ترانزیت کالا صحنه های تکراری آن روزگاران بود و به روایت اهالی در دوران فعالیت، روزانه تا ۳۰۰۰ نفر در آن مشغول به کار می شدند و بیشتر از ۳۵۰ تا ۴۰۰ توریست در آن به خرید کالاهای صادراتی از قبیل فرش، موکت، پلاستیک، کفش، پارچه و مصنوعات فلزی می پرداختند.
پس از مدتی این گذرگاه مرزی با مشکلاتی همچون افزایش ناگهانی تعرفه های گمرکی مواجه گردید و در ادامه به دنبال تصمیمات یک طرفه ترکمنستان از ورود کامیون های ترانزیت و حمل کالا از مرز باجگیران ممانعت و تنها به کامیون های ایرانی با وزن کمتر از ۲۰ تن و با برخی محدودیت ها اجازه تردد داده شد؛ اما این مورد به اینجا ختم نشد و محدودیت ها همچنان ادامه داشت بگونه ای که از ورود بیشتر از ۱۰ کامیون به صورت روزانه ممانعت شد. این امر نارضایتی خیلی از مردم بومی منطقه که معاش خویش را در گرو فعالیت مرز می دیدند به دنبال داشت و بنابراین بارها سفر مسؤلان به این منطقه و قول پیگیری برای برطرف شدن مشکلات را شاهد بودند که همین وعده ها هم کورسویی از امید را برای مردم منطقه داشت و این در حالی بود که عبور و مرور مسافر و تجارت چمدانی از این مرز همچنان میسر بود.
اما باکمال تعجب نه تنها محدودیت ها برطرف نشد بلکه بعد از همه گیری بیماری منحوس کرونا به بهانه پیشگیری از شیوع این بیماری در کشور ترکمنستان مرز باجگیران از اسفندماه ۱۳۹۸ به صورت کامل مسدود و مرز باجگیران به روی مسافران هم بسته شد تا معبری که زمانی بعنوان دروازه طلایی ارتباط ایران با آسیای میانه نام گرفته بود با رکود، سکوت و فراموشی روبه رو شود.
وعده های بی سرانجام
محمدصادق معتمدیان استاندار سابق خراسان رضوی ۹ خردادماه سال قبل در سفری دوروزه به شهرستان قوچان از شهر مرزی، بازارچه و گمرک باجگیران بازدید نمود. در گزارش انتشار یافته در ایسنا یکی از غرفه داران خطاب به معتمدیان گفته بود که این بازارچه از سال ۹۸ به صورت کلی تعطیل شده و همین مساله هم سبب شده ۱۲ میلیارد تومان جنس داخل غرفه ها فاسد شود و ۴ میلیارد تومان هم از غرفه داران ترکمن طلبکار هستند که کسی پاسخگو نیست.
در این دیدار تعطیلی ناگهانی مرز و عدم پایبندی به قانون توسط طرف ترکمن یکی از دیگر از مشکلات غرفه داران عنوان شده بود و غرفه داران مدعی بودند این مشکلات به مسؤلان اعلام شده است اما تابحال مشکل آنها برطرف نشده است.
به همین دلیل استاندار وقت خراسان رضوی برای رفع مشکلات شهر مرزی باجگیران دستوراتی صادر کرد همینطور در تماس تلفنی با رئیس سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای پیگیر آخرین وضعیت و علت بسته بودن مرز باجگیران شد.
همچنین سید محمد حسینی معاون پارلمانی رئیس جمهور روز جمعه ۱۸ اردیبهشت ماه سالجاری در سفری یک روزه به قوچان ضمن اشاره به تعطیلی مرز باجگیران و رکود حاصل از آن اظهار داشته بود: در مجلس پنجم از نزدیک وضعیت این منطقه را بررسی کردیم اما الآن می بینیم که اینجا سوت و کور است. جایی که باید جای مبادله کالا باشد نباید این چنین باشد.
وی معتقد بود که مرزهای ما نباید خالی از سکنه باشند ازاین رو با کمک دولت و با زیرساخت هایی که در کشور داریم باید علاوه بر مردم منطقه همه مردم را ترغیب نماییم تا در این مناطق کار کنند اما هم اکنون در مرز باجگیران به علت مشکلاتی که در منطقه بوجود آمده صدمه فراوانی به اقتصاد مردم وارد شده و عده ای را مجبور به مهاجرت کرده است.
حسینی ضمن اشاره به برقراری تماس تلفنی با ارباب خالص سفیر ایران در ترکمنستان در مورد آخرین وضعیت مرز باجگیران اظهار کرده بود: طبق صحبت هایی که با سفیر ایران داشتیم گفته شد که علت تعطیلی مرز باجگیران سخت گیری های ویژه ترکمنستان در مورد کروناست و حتی برای اتباع خود برای بازگشت به کشور مقررات سخت گیرانه ای دارد که به تدریج این محدودیت ها درحال رفع است. همینطور در گذشته به منظور مبادله کالا از راه بازارچه هم این کشور تقاضاهایی مطرح کرده که متأسفانه دنبال نشده است.
وی با یادآوری فعالیت سه مرز دیگر با کشور ترکمنستان بر ضرورت تمرکز برای بازگشایی مرز باجگیران تاکید کرده و گفته بود با پیگیری های لازم به دنبال آن هستیم تا با فراهم کردن تجهیزات لازم از ناحیه ما بهانه ای دست آنها نباشد.
در این نشست معاون پارلمانی رئیس جمهور بررسی مبحث مرز باجگیران در گفت وگوی دوجانبه رئیس جمهوری اسلامی ایران با رئیس جمهور کشور ترکمنستان را وعده داد.
عکس از آرشیو
رضا حقیقی مدیر بازارچه های مرزی خراسان رضوی در گفتگو با یک رسانه تعطیلی بازارچه باجگیران را جزء نگاههای کلی ترکمنستان در دوران پاندمی کرونا دانسته و معتقد بود: بازارچه مرزی باجگیران بیشتر یک بازارچه صادرات محور بود و به همین دلیل، دولت ترکمنستان از ما انتظار داشت تسهیلات متقابلی را برای خرید از بازارچه گودان قائل باشیم؛ بنابراین این مورد تا قبل از کرونا در دستور کار استان خراسان رضوی قرار داشت.
وی ضمن اشاره به بازدید رئیس وقت سازمان توسعه تجارت از این بازارچه و دیدار با همتایان خود و انجام مذاکرات اظهار داشته بود: این مورد همچنان از جانب سفارت ایران در عشق آباد پیگیری می شود و بمحض این که ترکمنستان محدودیت های خویش را درباره کرونا کم کند، برای بازگشایی بازارچه و توسعه تجارت با این کشور اقدام می نماییم.
مدیر بازارچه های مرزی خراسان رضوی ابراز امیدواری می کند با عنایت به سفر رئیس جمهوری به ترکمنستان و تاکید او بر اجرای مفاد سند اجلاس سال جاری شاهد رفع موانع فعالیت مرز و بازارچه باشیم.
روایتی از چند تناقض
مرتضی مجردی سرپرست اداره ترانزیت راهداری و حمل و نقل جاده ای خراسان رضوی ۱۵ دیماه سال قبل در گفتگو با یک خبرگزاری با تاکید بر راه اندازی زیرساخت های مناسب در بخش مسافری و باری در مرز باجگیران اظهار داشته بود: ترکمنستان دلیل اعمال محدودیت و عدم تردد ناوگان تجاری از مرز باجگیران را علل امنیتی عنوان کرده است.
وی احیای تردد تجاری از مرز باجگیران برای شرکتهای حمل و نقل و رانندگان کشور را بسیار مفید و بااهمیت دانسته و یادآوری می کند که اقدامات لازم شامل اجرای شیوه نامه های بهداشتی مقابله با انتشار کرونا و تأمین زیرساخت های مرزی برای بازگشایی پایانه مرزی باجگیران در شمال خراسان رضوی توسط این اداره کل انجام شده است.
اما علی آذری نماینده مردم قوچان و فاروج در مجلس شورای اسلامی در حاشیه بازدید سید محمد حسینی معاون پارلمانی رئیس جمهور از بازارچه مرزی باجگیران در اردیبهشت ماه سالجاری در جمع مردم این منطقه مرزی اظهار داشته بود: طرف ترکمن مدعی است مرز و بازارچه باجگیران باز است و آنها تنها خواستار نصب تجهیزات بهداشتی برای مقابله با کرونا هستند که این تجهیزات به ۸۰۰ میلیون تومان اعتبار احتیاج دارد و باید با راه اندازی این تجهیزات این بهانه کوچک از سوی ترکمن گرفته شود.
این در حالی است که پیش از این عباسعلی صفایی سرپرست فرمانداری شهرستان قوچان در ۲۱ فروردین ماه سالجاری در نشست خبری با اصحاب رسانه ضمن اشاره به تعطیلی مرز باجگیران و برخی بهانه ها برای بسته بودن مرز به علت کرونا اشاره کرده و در این جلسه مدعی می شود طرف ترکمن ابتدا مبحث کرونا را مطرح کردند؛ اما مساله اصلی طلب کشور ترکمنستان بابت گاز و اختلاف نظر در قیمت ها است و با عنایت به پیگیری ها طی چند مرحله گشایشی در زمینه باز شدن مرز رخ نمی دهد.
وی اظهار می کند: هم اکنون محدودیت های کرونایی مطرح نیست. اکیپ های بهداشتی در مرز مستقر بوده و تنها ترددهای دیپلماتیک در جریان است که اخیراً هم دیپلمات های هندی عبور داشتند و مساله تعطیلی مسافری باید در سطح وزارت امور خارجه پیگیری شود.
فتحی که ناکام ماند
در نهایت اول خردادماه سالجاری بر مبنای اطلاعیه انتشار یافته از روابط عمومی دفتر نماینده مردم قوچان و فاروج در مجلس شورای اسلامی خبری در خصوص فعالیت مجدد مرز باجگیران منتشر گردید.
در متن این خبر آمده بود که پیرو پیگیری های رسمی علی آذری نماینده مردم مهربان شهرستان های قوچان و فاروج از سید ابراهیم رئیسی ریاست جمهور جهت بازگشایی مرز گمرکی با اصالت باجگیران، معاون وزیر خارجه کشور ترکمنستان و هیئت همراه در مسافرت به باجگیران در محل پایانه مرزی این شهر ضمن تشکر از پیگیری های جدی اخیر مسؤلان پارلمانی و اجرایی ج. ا. ا، خبر بازگشایی بازارچه مسافری و ترانزیت باجگیران را از آغاز ماه ژوئن [۱۱ خردادماه امسال] دادند.
با اعلام این خبر موجی از امید و شادمانی در دل مرزنشینان باجگیران نشست اما مرز باجگیران برخلاف وعده های داده شده بازگشایی نشد.
این خلف وعده سبب شد تا یکی از کانال های تلگرامی شهر مرزی باجگیران با بیان نارضایتی از شرایط موجود بنویسد: امروز چهارشنبه مورخه ۱۴۰۱.۳.۱۱ روزی بود که طبق وعده های داده شده باید شاهد بازگشایی مرز فراموش شده باجگیران باشیم اما مرز باز نشد. مرزنشینان باجگیران به وعده های پوچ و توخالی مسؤلان کشور مقابل (ترکمنستان) عادت دارند اما این دفعه ظاهراً با دفعات قبل فرق می کرد، چونکه با عنایت به جلسه ای که در پایانه مرزی باجگیران برگزار شد بعضی از مسؤلان با جدیت اعلام نمودند که امروز مرز باجگیران باز خواهد شد اما تابحال چنین اتفاقی رخ نداده است. اهالی مرزنشین باجگیران غریب به چندین سال است که چشم به بازگشایی مرز دوخته اند و با امید بر این که یک روز مرز بازگشایی خواهد شد بی صبرانه منتظر روز سرنوشت ساز یعنی بازگشایی مرز خواهند ماند.
به همین دلیل از جواد جعفری ناظر گمرکات خراسان رضوی علت عدم بازگشایی مرز باجگیران علیرغم اعلام تاریخ ۱۱ خردادماه را جویا شدیم.
عکس از آرشیو
جعفری این گونه مطرح می کند: طبق اعلامیه کشور ترکمنستان بازگشایی مرز فقط در ارتباط با مرز سرخس آن هم در ارتباط با تردد کامیون های ترانزیتی است که قصد عبور از خاک ترکمنستان را دارند اما شرایط مرز برای کالاهایی که به مقصد ترکمنستان می رود، طبق روال گذشته بوده و تغییری نداشته است.
وی اضافه کرد: مبحث بازگشایی مرز باجگیران پیگیری می شود و گمرک آمادگی کامل دارد در صورت بازگشایی مرز در بخش های مسافری و تجاری خدمات عرضه نماید اما بازگشایی مرز منوط به تصمیم کشور ترکمنستان است و اعلام زمان برای بازگشایی مرز باجگیران امکان پذیر نیست چون طرف مقابل در این حوزه قابل پیشبینی نیست.
به دلیل تعطیلی بازارچه مرزی متأسفانه بخش زیادی از شهر خالی از سکنه شده است و اهالی با چالش های زیادی در زمینه اشتغال و گذران زندگی رو به رو شده اند. چالش هایی که بر محرومیت های منطقه اضافه شده و خیلی از اهالی این منطقه مرزی و صعب العبور بخصوص جوانان را ناچار به مهاجرت به دیگر نقاط کشور کرده است.
یکی از اساسی ترین و مهم ترین نیاز افراد هر جامعه، احساس امنیت است. این مساله برای تمامی افراد یک کشور، بخصوص برای شهرهای مرزی آن دارای اهمیت بسیاری است. زندگی در شهرهای مرزی به علت قرار گرفتن در موقعیت استراتژیک، دارای تفاوت بسیار زیادی با سایر شهرها و نیازمند توجه بیشتر نسبت به سایر نقاط است. همینطور لازم است تا حفاظت، حراست و پاسداری از مرزها و پیشگیری از خالی از سکنه شدن آنها در کانون سیاستگذاری کشور قرار گیرد.
منبع: tolido.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب